„Mocna pozycja naszego Wydziału jest wypracowana na bazie bardzo dobrych kontaktów z przemysłem.”
Mariusz Blimel: Jak prezentuje się Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w roku 2016?
Prof. dr hab. inż. Marek Cała, Dziekan Wydziału Górnictwa i Geoinżynierii:
Mocną stroną Wydziału jest doświadczona kadra, dobra baza lokalowa i laboratoryjna, pozwalająca na realizację procesu dydaktycznego i prowadzenie badań naukowych na wysokim poziomie. Atutem są też bezpośrednie i szerokie kontakty z firmami z otoczenia gospodarczego i społecznego oraz uczelniami krajowymi i zagranicznymi.
W lutym 2016 roku na Wydziale odbyła się akredytacja instytucjonalna, w której Wydział we wszystkich ośmiu kryteriach otrzymał ocenę „w pełni”, co odpowiada ocenie bardzo dobrej.
Dr hab. inż. Marek Borowski, prof. nadzw., Prodziekan ds. Współpracy:
Potwierdzeniem pozycji na rynku edukacji są lokaty zajmowane w rankingach ogólnopolskich, dotyczące szkolnictwa wyższego, rankingach wewnętrznych AGH, czy też nagrody przyznawane Wydziałowi, jego pracownikom oraz studentom. W 2014 roku kierunek Budownictwo był najlepszy w Polsce wg rankingu tygodnika Perspektywy.
Wydział posiada uprawnienia do doktoryzowania w 4 dyscyplinach oraz 2 uprawnienia do habilitowania na kierunkach Górnictwo i Geologia oraz Inżynieria Środowiska. Wydział przyjmuje dobrych kandydatów na studia, a wielu studentów angażuje się w dodatkową działalność w kołach naukowych oraz aktywnie udziela się na płaszczyźnie kulturalnej czy sportowej. Aktualnie na Wydziale studiuje 2900 studentów studiów stacjonarnych i niestacjonarnych. Wydział kształci inżynierów, którzy odpowiadają wymogom współczesnej gospodarki i mogą prowadzić badania naukowe zgodnie z aktualnymi potrzebami przemysłu oraz wyzwaniami współczesnej cywilizacji. Potwierdzeniem tego, że studenci są odpowiednio przygotowani do wejścia na rynek pracy jest rysunek 1, na którym przedstawiono status zawodowy absolwentów, którzy ukończyli studia w 2015 r. Prawie 85% absolwentów po ukończeniu studiów otrzymuje zatrudnienie i z roku na rok procent osób zatrudnionych wzrasta.
Rys. 1. Status zawodowy. Absolwenci 2015 WGiG. Rozkład procentowy, N=259. [Raport - Losy zawodowe absolwentów 2015 WGiG]
M.B.: Jak oceniają Panowie rozwój Wydziału w XXI wieku ? Co zamierzacie Panowie
osiągnąć z Wydziałem w kadencji 2016-2020?
M.C.: W zakresie badań Wydział realizuje projekty naukowo-badawcze o charakterze badań aplikacyjnych oraz bierze udział w programach strategicznych we wszystkich dziedzinach nauki i dyscyplinach naukowych, w których prowadzone są studia doktoranckie. Niemniej jednak w patrząc w przyszłość konieczne jest podjęcie wyzwania prowadzenia badań naukowych na jeszcze wyższym poziomie i ciągła współpraca z przemysłem przy rozwiązywaniu jego bieżących problemów. Konieczne jest większe zaangażowanie pracowników w projekty badawcze finansowane ze źródeł krajowych i międzynarodowych, ze względu na aplikacyjny charakter wydziału. Większe również powinno być włączanie do programów badawczych studentów III stopnia (doktorantów) oraz postawienie nacisku na większą mobilność studentów II i III stopnia. Prowadzenie dalszego rozwoju badawczej bazy laboratoryjnej, co daje większe możliwości wspólnych badań z przemysłem. Konieczna wydaje się szersza aktywizacja studentów poprzez włączenie do badań, zwłaszcza studentów na II stopniu kształcenia, co pozwoli na wspólne publikacje studentów i pracowników. Generalnie należy postawić na większą jakość publikacji a nie ich ilość.
W zakresie kształcenia wydział będzie konsolidował programy pod kątem interdyscyplinarnego kształcenia z uwzględnieniem potrzeb rynku pracy oraz wymaganych uprawnień, które student powinien nabyć np. w zakresie budownictwa. Dokonaliśmy zmiany programu studiów doktoranckich, ograniczone zostały ilości szczegółowych przedmiotów, stworzono elastyczny program kształcenia z naciskiem na wiedzę z zakresu pozyskiwania środków na projekty badawcze, doskonalenia procesów dydaktycznych, informacji naukowej i metodyki badań naukowych. Konieczna jest również ciągła modernizacja laboratoriów dydaktycznych tak aby nadążać za zmianami i potrzebami rynku pracy. Niezbędne jest też upowszechnienie aplikacji komputerowych na wszystkich kierunkach studiów, tak by studenci uzyskiwali certyfikaty już w trakcie kształcenia. Temu ma między innymi służyć projekt „Kompetentny student na rynku pracy”, który otrzymaliśmy i będziemy realizować w latach 2017-19. Również wydaje się konieczne większe wykorzystanie e-learningu. Platforma „Open AGH e-podręczniki” oferuje dostęp do treści wysokiej jakości i stanowią doskonałe wsparcie procesu dydaktycznego. Stawiamy na bezpośredni kontakt z studentami, współpracę z samorządem studenckim, na kontakty z kandydatami z szkół średnich, organizujemy branżowe targi pracy, kładziemy nacisk na współpracę z firmami w zakresie staży i praktyk. Jednocześnie jeszcze raz chcemy podkreślić, że stawiamy na mobilność studentów tą krajową jak i zagraniczną. W tym zakresie studenci i doktoranci otrzymają od nas pełne wsparcie.
W zakresie zarządzania Wydziałem nacisk będzie położony na prowadzenie aktywnej polityki badań naukowych, zapewnienie sprawności i jakości kształcenia, zachowanie płynności procesów administracyjnych, stworzenie właściwej organizacji pracy oraz współpracę z otoczeniem zewnętrznym a w szczególności międzynarodowym.
Podsumowując tą część należy powiedzieć, że mocna pozycja wydziału zarówno w sferze kształcenia jak i działalności naukowo-badawczej jest wypracowana na bazie bardzo dobrych kontaktów z przemysłem.
To właśnie dzięki szerokim kontaktom na potrzeby kształcenia były realizowane projekty mające na celu wzmocnienie i rozwój potencjału dydaktycznego uczelni oraz zwiększenie liczby absolwentów kierunków o kluczowym znaczeniu dla gospodarki opartej na wiedzy takie jak: „Inżynier budownictwa - pewniak na rynku pracy” oraz „Inżynieria i Ochrona Środowiska na AGH - kierunki zamawiane”, w ramach których były prowadzone wykłady specjalistów, odbywały się staże przemysłowe i wyjazdy studyjne do laboratoriów oraz nowoczesnych przedsiębiorstw.
M.B.: Jakimi projektami badawczymi możecie się Państwo pochwalić?
M. B.: Działalność naukowo-badawcza opiera się na projektach pozyskiwanych ze środków krajowych i międzynarodowych.
Z najważniejszych projektów międzynarodowych realizowanych na Wydziale warto wymienić: „BIOMASTER BioMethane as an Alternative Source for Transport and Energy Renaissance” oraz „MIN-NOVATION Mining and Mineral Processing Waste Management Innovation Network”. Projekt MIN-NOVATION był realizowany w latach 2011-2013 pod przewodnictwem Wydziału Górnictwa i Geoinżynierii AGH i dotyczył sieci innowacji w zarządzaniu odpadami górniczymi i przeróbczymi. Trzyletnia współpraca w projekcie Min-Novation była istotnym "głosem" w ogólnoeuropejskiej debacie na temat skutecznego zarządzania odpadami wydobywczymi oraz naturalnymi złożami kopalin. Konsorcjum kontynuuje tę współpracę w celu rozwiązywania zidentyfikowanych w ramach projektu Min-Novation problemów wpisujących się w europejską strategię surowcową.
W latach 2014-2016 realizowany był na wydziale projekt KIC Raw Materials finansowany przez European Institute of Innovation and Technology. W ramach projektu powstało Knowledge and Innovation Communities czyli konsorcja, które mają wspierać nadrzędne cele EIT w określonych obszarach. KIC Raw Materials zajmuje się wzmocnieniem pozycji Europy w obszarze szeroko pojętych surowców mineralnych. Główne filary działań tego KIC-a to: wspieranie rozwoju innowacyjnych produktów i usług; wspieranie powstawania nowych przedsiębiorstw (m.in. start-upy, itp.); szkolenie nowej generacji specjalistów i profesjonalistów, czyli działalność w sferze kształcenia. Zasadniczym celem projektu było tworzenie założeń i wytycznych, które powinny być zawarte w trakcie realizacji programów edukacyjnych, które (jako jeden z trzech filarów oprócz przedsiębiorczości i badań naukowych) mają na celu wzmocnienie potencjału Europy w obszarze surowców mineralnych.
Pozostałe projekty współfinansowane ze środków Unii Europejskiej dotyczyły: zagospodarowania i wykorzystania złóż surowców skalnych, technologii zagospodarowania odpadów pochodzących z górnictwa węgla kamiennego czy utylizacji metanu z kopalń. W przypadku tego ostatniego projektu przeprowadzone badania laboratoryjne i w skali półtechnicznej wykazały możliwość utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego w przepływowym reaktorze w sposób umożliwiający produkcję ciepła przy zachowaniu warunków autotermiczności. W tym przypadku, wykorzystanie metanu z powietrza wentylacyjnego, stanowi próbę zagospodarowania metanu jako produktu ubocznego wydobywanego węgla kamiennego ale także sposób dywersyfikacji wytwarzania ciepła i energii elektrycznej. Należy podkreślić, że istnieje duże zainteresowanie wykorzystaniem i zagospodarowaniem metanu, wdrożeniem technologii zgazowania węgla oraz wychwytywania i wykorzystania dwutlenku węgla. Na wydziale były realizowane projekty w ramach Strategicznego Programu Badań Naukowych i Prac Rozwojowych „Zaawansowane technologie pozyskiwania energii", finansowane przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju pt: „Opracowanie technologii dla wysokosprawnych „zeroemisyjnych" bloków węglowych zintegrowanych z wychwytem CO2 ze spalin” oraz „Opracowanie technologii zgazowania węgla dla wysokoefektywnej produkcji paliw i energii elektrycznej”.
Również jest lub było realizowanych szereg projektów ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR). Między innymi projekt realizowany w ramach programu BLUE GAS - POLSKI GAZ ŁUPKOWY, dotyczył określenia geomechanicznych właściwości skał poddawanych szczelinowaniu. Projekty realizowane w ramach Strategicznego Programu Badań Naukowych i Prac Rozwojowych dotyczyły poprawy bezpieczeństwa pracy w kopalniach podziemnych pod kątem występujących zagrożeń naturalnych. Projekty realizowane w ramach Wspólnego Przedsięwzięcia CuBR dotyczyły udostępnienia głębokich złóż oraz wzbogacania rud miedzi. W ramach Programu Gekon realizowane są projekty dotyczące: bezodpadowej technologii przerobu odpadów oraz pozyskiwania metanu dla celów ekologicznej produkcji ciepła i energii elektrycznej. Projekt realizowany w ramach Wspólnego Przedsięwzięcia RID dotyczy dotyczył rozpoznania podłoża gruntowego na potrzeby drogownictwa. Projekty prowadzone w ramach Programu Badań Stosowanych dotyczyły układów mielenia surowców mineralnych oraz ewakuacji osób poszkodowanych w środowisku niebezpiecznym a także systemu sterowania technologią odkrywkową wydobycia surowców skalnych.
Podsumowując tą część, należy podkreślić szeroki zakres prowadzonych badań przez pracowników Wydziału, który jest możliwy dzięki liderom oraz zespołom, które stworzyli. Poniżej podano liderów prowadzących badania. Patrząc chronologicznie na procesy pozyskiwania, przetwarzania oraz wykorzystania kopalin i produktów ubocznych wraz zagospodarowaniem i zabezpieczeniem obszarów po eksploatacji można zakres zainteresowań na Wydziale następująco scharakteryzować. Badania na Wydziale są prowadzane począwszy od udostępnienia i eksploatacji złóż węgla oraz rud miedzi (Prof. Piotr Czaja, Prof. Waldemar Korzeniowski) poprzez zapewnienia bezpieczeństwa w kopalniach (Prof. Nikodem Szlązak), badania właściwości skał oraz geomechaniczne (Prof. Marek Cała) aż do przeróbki surowców mineralnych (Prof. Dariusz Foszcz, Prof. Barbara Tora, Prof. Daniel Saramak). Badania również koncentrują się wokół odkrywkowej technologii wydobycia (Prof. Zbigniew Kasztelewicz). Kolejnym obszarem zainteresowań są badania dotyczące zgazowania węgla (Prof. J. Klich), wykorzystania metanu z kopalń (Prof. Stanisław Nawrat) oraz zagospodarowania dwutlenku węgla (Prof. Maciej Mazurkiewicz). Jednocześnie trzeba podkreślić zainteresowania badawcze związane z rewitalizacją obszarów przemysłowych i poprzemysłowych, tworzeniem nowych funkcjonalności obszarów zdegradowanych (Prof. Anna Ostręga), zabezpieczeniem obiektów podziemnych, ratowaniem podziemi polskich miast czy tworzeniem tras turystycznych (Prof. Antoni Tajduś).
M.B.: W jakim kierunku rozwoju, zdaniem Panów, powinien podążać Wydział, by osiągnąć sukces, rozwijać się i osiągać bardzo dobre wyniki?
M.C.: Gdyby ująć jednym zdaniem w jakim kierunku powinien rozwijać się Wydział aby osiągnąć sukces, i dobre wyniki to jest to kierunek naukowo-badawczy z bardziej elitarnym kształceniem. Pozostaje pytanie jak to zrealizować? Tylko poprzez pracę od podstaw - to znaczy skierowanie zainteresowania na kandydatów i studentów. Realizacja powinna polegać na rozwoju współpracy ze szkołami ponadgimnazjalnymi oraz doskonaleniem strategii rekrutacyjnych w celu podnoszenia poziomu przygotowania kandydatów na studia oraz kształtowania ich zainteresowań. Wparcie studentów będziemy realizować poprzez pozyskiwanie projektów z Programu Operacyjnego Wiedza, Edukacja Rozwój 2014-2020 (POWER). Będziemy wspierać ruch Studenckich Kół Naukowych poprzez pomoc w organizacji i przeprowadzeniu sesji, konferencji, wyjazdów na wyprawy naukowe, organizacji studenckich rajdów Górnika, czy Budowlańca. Będziemy się regularnie spotkać z przedstawicielami studentów I, II i III stopnia w celu rozpoznania potencjalnych problemów. Dążymy do stałego podnoszenia jakości nauczania na wszystkich trzech stopniach kształcenia, które ma zapewnić utrzymanie konkurencyjności na rynku edukacyjnym. Monitorowane będą losy zawodowe absolwentów poprzez współpracę z Centrum Karier AGH.
Kolejnym krokiem będzie uruchomienie nowych, atrakcyjnych specjalności uwzględniających potrzeby rynku pracy. Prowadzone będzie wspomaganie poruszania się studentów i absolwentów na rynku pracy realizowane poprzez praktyki, staże, oferty, szkolenia interpersonalne. Konieczne będą także systematyczne konsultacje programu nauczania z organizacjami gospodarczymi w celu optymalnego kształtowania umiejętności absolwentów Wydziału. Rozwijana będzie współpraca interdyscyplinarna w nauczaniu z wiodącymi krajowymi i zagranicznymi ośrodkami naukowymi oraz z otoczeniem gospodarczym i instytucjonalnym. Dalej rozbudowywana będzie sieć uczelni partnerskich (z WGiG) w ramach programu ERASMUS+. Na bieżąco współpracujemy z takimi firmami jak: KGHM, Orlen, Lotos, PGE Polska Grupa Energetyczna, PGG Polska Grupa Górnicza, TAURON, Skanska, Keller, Jastrzębska Spółka Węglowa, Katowicki Holding Węglowy i wiele innych.
M.B.: Jaki Panów zdaniem jest przepis na sukces dla polskiej nauki?
M.B.: Nie ma jednej recepty na sukces polskiej nauki. Z jednej strony wymaga się od nas elastyczności programów kształcenia i większej obieralności przedmiotów, a także umiędzynarodowienia studiów czy mobilności studentów, a z drugiej obowiązują sztywne minima pensum godzin dla pracowników uczelni. Szczególnie dobrze widać ograniczenia w nauce na polu współpracy międzynarodowej oraz w kontaktach z partnerami zagranicznymi. Poza tym dobrze byłoby pracować przez kolejne lata z ustalonym sposobem finansowania nauki, jasnymi regułami współpracy z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Działanie w niepewnych i zmiennych czasach nie sprzyja rozwojowi. Jednocześnie dobrze byłoby, aby atmosfera wokół przedsiębiorstw była spokojniejsza. To sprzyja rozwojowi na wielu polach i płaszczyznach również polu finansowym.
M.B.: W jakim sensie Wydział jest nowoczesną i innowacyjną organizacją ?
M.C.: Struktura Wydziału ulega przekształceniom i dostosowuje się do aktualnych potrzeb kształcenia studentów pod kątem potrzeb rynku pracy oraz potrzeb komercjalizacji wyników badań dla przemysłu. Powoduje to systematyczne zwiększanie konkurencyjności poprzez rozwój badań naukowych i unowocześnianie metod zarządzania oraz modyfikacje programów nauczania, w celu szybkiego i efektywnego uwzględniania wyzwań cywilizacyjnych, a także zmian zachodzących w otoczeniu gospodarczym Wydziału, AGH i szkolnictwa wyższego.
M.B.: Dziękuję za rozmowę.
