Ważne jest rozumienie historii, ponieważ często to, co dzieje się współcześnie, ma swoje korzenie w przeszłości.
Mariusz Blimel: Jaką rolę w życiu społecznym pełnią pracownicy Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego?
Dr hab. Małgorzata Karpińska, prof. UW, Dziekan Wydziału Historycznego UW: Pracownicy Wydziału Historycznego UW spełniają niebywale ważną funkcję w życiu społecznym, to znaczy: udzielają fachowych opinii w mediach, piszą wstępy do sztuk teatralnych i operowych, przygotowują artykuły, wypowiedzi dedykowane rocznicom historycznym, obchodzonym przez państwo. Jest to bardzo istotna działalność znawców przeszłości z różnych dziedzin. Ważne jest rozumienie historii, ponieważ często to, co dzieje się współcześnie, ma swoje korzenie w przeszłości. Naród bez pamięci nie istnieje.Z punku widzenia humanisty ważne jest akcentowanie szczególnej roli języka polskiego, który jest podstawowym także w komunikacji naukowej całej polskiej humanistyki, więc i pracowników Wydziału Historycznego UW.
M.B.: Jaką kategorię naukową posiada Wydział?
M.K.: Obecnie posiadamy kategorię A, wcześniej była to kategoria A+. Myślę, że kategoria A+ jest jak najbardziej w zasięgu naszych możliwości, dlatego będziemy się odwoływać od pierwszej decyzji KJN.
M.B.: Jakie nowe elementy w strategii rozwoju Wydziału wprowadziła Pani, obejmując stanowisko dziekana?
M.K.: Kiedy objęłam funkcję dziekana, zastałam wyjątkową sytuację, ponieważ był to moment oddzielenia się od Wydziału Historycznego UW Instytutu Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych. To sprawiło, że pewne elementy strategii rozwoju Wydziału należało przemyśleć i dostosować do zaistniałej sytuacji.
Z punktu widzenia wizerunkowego Wydział musi mieć nowoczesną, profesjonalną stronę internetową, która będzie spełniała zarówno zadanie reklamowe, jak i komunikacyjne wewnątrz i na zewnątrz Wydziału. Nowa strona internetowa będzie automatycznie aktualizowana w celu prezentowania najnowszych i różnorakich treści - między innymi będzie zawierała informację o potencjale naukowym Wydziału oraz bogatym wyposażeniu laboratoriów, takim jak: drukarki 3D, skanery 3D i inne. Zawarte będą na niej ogłoszenia dotyczące konferencji i bieżących wydarzeń. Będzie stanowiła narzędzie komunikacji do aktywnej współpracy z innymi wydziałami UW, a także innymi jednostkami w Polsce, i mamy nadzieję poza granicami. Kolejnym ważnym zagadnieniem jest cyfryzacja, którą musimy wdrożyć, aby publikacje uczonych i nasze badania, także międzynarodowe były widoczne dla świata. Od stycznia 2018 roku wprowadzimy specjalny program, w którym przedstawimy pracownikom model współpracy z wydawcami. Ponadto stworzymy zbiór wszystkich publikacji w formie cyfrowej w jednym miejscu, co w znacznym stopniu ułatwi wejście do odpowiednich baz, dzięki którym staniemy się bardziej rozpoznawalni w kraju i na świecie.
M.B.: Jakimi naukowymi projektami chciałaby Pani się poszczycić, jakich obszarów naukowych dotyczą?
M.K.: Na Wydziale pracują specjaliści z bardzo wielu dziedzin. Stąd tematyka badań naukowych jest różnorodna. Realizujemy grant archeologiczny dotyczący migracji w Iranie. Prowadzone są bardzo ciekawe badania dotyczące Wędrówek Ludów – nie sposób ich wykonać bez współpracy z ośrodkami zagranicznymi z Danii, Szwecji i Niemiec. Często jak widać zdarzają się badania, które przekraczają terytoria ziem polskich, jak w tym także np. dotyczące I Wojny Światowej.
W tym miejscu warto wspomnieć, iż posiadamy niezwykłe umiejętności w zdobywaniu grantów – mamy ich 164, co plasuje nas na drugiej pozycji po Wydziale Fizyki UW, wśród wszystkich wydziałów Uniwersytetu Warszawskiego. W celu zaprezentowania różnorodności realizowanych projektów wybrałam pięć grantów, które po pierwsze pokazują, że wychodzimy poza tematy dotyczące historii Polski, a po drugie wymagają współpracy z wieloma dziedzinami nauki.
Grant (NCN Harmonia) pn. Wzorce migracji ludzi w Iranie, w okresie od paleolitu do czasów wielkich imperiów – pod kierownictwem prof. Arkadiusz Sołtysiaka. W ramach tego grantu prowadzone są badania wykorzystujące zaplecze badawcze rozmaitych laboratoriów do badania mitochondrialnego DNA, z zastosowaniem metod zaczerpniętych z biochemii i genetyki. Warto dodać, iż prof. A. Sołtysiak od lat publikuje artykuły w wysoko punktowanych czasopismach zagranicznych.
Drugi grant pod kierownictwem prof. Michała Kopczyńskiego pn. Biologiczny standard życia w Polsce w latach 1800-1950. Jest to w pełni historyczny grant, wykorzystujący badania statystyczne. Prof. M. Kopczyński natrafił na obszerne spisy poborowych, dzięki którym obliczył, jak ówcześnie wyglądał młody poborowy. Na tej podstawie stworzył sylwetkę młodego wieśniaka z początków XIX i końca XX wieku. Wiemy już m.in., że poborowi byli niżsi oraz mieli gorszy wskaźnik BMI w porównaniu do współczesnych.
Następny grant muzykologiczny (NCN Sonata) otrzymała dr Sylwia Makomaska, która prowadzi badania na temat tapety akustycznej w przestrzeni publicznej, czyli tego wszystkiego, co zagłusza nam odbiór muzyczny. Dr S. Makomaska bada, w jakim stopniu zanieczyszczenia akustyki wpływają na percepcję muzyki i czy można tym zjawiskiem manipulować. Jest to badanie mniej historyczne, gdyż jako cel stawia sobie objaśnienie współczesnej rzeczywistości.
Następny projekt pn. Zespół Turnera – wzory socjalizacji i zarządzanie cielesnością w sytuacji choroby przewlekłej (Narodowy Program Rozwoju Humanistyki) jest realizowany przez etnolożkę, prof. Magdalenę Radkowską-Walkowicz. Przy tym projekcie profesor współpracuje z lekarzami i osobami cierpiącymi na zespół Turnera.
Projekt z obszaru historii sztuki prowadzony przez prof. Grażynę Jurkowlaniec, historyka sztuki wykorzystuje nowoczesne metody analizowania zabytków artystycznych.
I na koniec nasz najnowszy, prestiżowy projekt z programu Narodowego Centrum Nauki we współpracy z Niemiecką Wspólnotą Badawczą (Deutsche Forschungsgemeinschaft). W panelu nauki humanistyczne, społeczne i o sztuce grant otrzymała dr Aneta Markuszewska z Wydziału Historycznego na analizę „Pasticcio. Sposoby przygotowania atrakcyjnych oper.”
M.B.: W strukturach Wydziału znajduje się pięć Instytutów, który z nich jest największy?
M.K.: Największymi pod względem liczby pracowników są dwa instytuty: Instytut Archeologiczny i Instytut Historyczny. Pozostałe trzy Instytutu, czyli Instytut Muzykologii, Instytut Historii Sztuki i Instytut Etnologii należą do mniejszych. Poza tym w strukturze Wydziału znajduje się niewielki, ale prowadzący szczególnie ciekawe badania Ośrodek Studiów Prekolumbijskich.
Od trzech lat, przy Instytucie Historycznym, prowadzimy nowy kierunek studiów: historia i kultura Żydów. W bieżącym roku akademickim rozpoczęły się na nim studia magisterskie. Prowadzimy ten kierunek przy współpracy z Wydziałem Orientalistyki UW oraz innymi ośrodkami, np. z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Nie jest to kierunek ściśle historyczny, w programie zawarte są także przedmioty dotyczące współczesnego Izraela oraz bardzo szeroka oferta językowa - studenci uczą się dwóch języków jidysz i hebrajskiego.
M.B.: Jaki jest profil absolwenta Wydziału Historycznego UW?
M.K.: Ważnym elementem na naszym Wydziale jest kształcenie umiejętność miękkich, bardzo cenionych przez pracodawców. Należy do nich przede wszystkim umiejętność stałego uczenia się. Absolwenci Wydziału Historycznego UW otrzymują zatrudnienie nie tylko w szkołach, archiwach i muzeach, ale także w polityce, telewizji, rozmaitych kanałach informacyjnych, urzędach, bankach, bibliotekach. Kształcimy specjalistów od archiwizacji, także z zakresu archiwizowania współczesnego przedsiębiorstwa. Nasi absolwenci bardzo dobrze radzą sobie na rynku pracy.
M.B.: Jakie studia na Wydziale Historycznym UW prowadzone są w języku angielskim?
M.K.: Na archeologii studiują cudzoziemcy, m.in. z USA i Włoch – dla nich mamy przygotowaną ofertę w języku angielskim. Mamy także studentów z programu Erasmus, ale w tym przypadku oferta edukacyjna nie dotyczy całego kierunku. Przyjeżdżają do nas studenci z Japonii, na przykład zafascynowani twórczością Chopina. Są to osoby, które podejmują studia doktoranckie w celu pogłębienia wiedzy historycznej.
M.B.: Jak przebiega współpraca międzynarodowa na Wydziale?
M.K.: Na naszym Wydziale wielu historyków, muzykologów i archeologów realizuje międzynarodowe badania naukowe. Nasza archeologia jest coraz mocnej obecna na terenach dawnego Związku Radzieckiego – w tym zakresie współpracujemy z różnorakimi jednostkami. Ponadto współpracujemy z Instytutem Ochrony Dziedzictwa Narodowego w Tunezji, Uniwersytetem w Azerbejdżanie oraz prowadzimy wykopaliska archeologiczne na terenie Egiptu i Turcji. Jesteśmy zainteresowani współpracą ze Wschodem Europy, z takimi krajami, jak Ukraina i Litwa. Obecnie prowadzę rozmowy z Kijowskim Uniwersytetem Narodowy im. Tarasa Szewczenki, ponieważ do naszego Wydziału zgłasza się wiele osób z Ukrainy. Dla nich oferta edukacyjna Wydziału jest bardzo interesująca. Ponadto, w Instytutach Historycznym i Archeologicznym prowadzimy wspólnie z Université Lumière-Lyon II, Università degli Studi di Bolonia, Universidad de Granada międzynarodowy Europejski Tok Studiów II stopnia „ Historia średniowieczna i archeologia”(HISTARMED). Jest on proponowany absolwentom studiów I stopnia, znającym co najmniej jeden z języków wykładowych (francuski, włoski, hiszpański). Wartością dodaną jest internacjonalizacja, wynikająca z obowiązku realizacji dwóch (II i III) semestrów studiów na jednym z Uniwersytetów partnerskich współtworzących konsorcjum. Pozwoli to każdemu ze studentów Histarmedu nie tylko zdobycie dodatkowego dyplomu jednego z wiodących w dziedzinie humanistyki Uniwersytetów europejskich, ale także w ogromnym stopniu wpłynie na uzyskanie doświadczeń, wiedzy i nowych umiejętności wynikających ze studiowania w różnych krajach, i na różnych Uniwersytetach, i w różnych środowiskach naukowych. Planujemy także rozpoczęcie współpracy z Uniwersytetem w Zurychu, z którym mamy wspólne zainteresowania naukowe.
M.B.: Jakie są Pani zainteresowani naukowe?
M.K.: Jestem historykiem XIX wieku, a tak naprawdę przełomu XVIII i XIX wieku. Nie lubię zbyt mocno wchodzić w druga połowę XIX wieku, ponieważ jest tam za dużo polityki. Natomiast przełom wieków jest szalenie ciekawy. Jest to czas, kiedy rodzi się nowoczesność i można śmiało powiedzieć, że to co dzieje się w dzisiejszych czasach ma swoje korzenie właśnie w tamtej przeszłości. Rozbiory przysłoniły kolejne, ważne wydarzenia, takie jak na przykład, utworzenie Komisji Edukacji Narodowej. Ale były to czasy, które udowodniły, że nie da się budować rozsądnego i silnego państwa bez rozumiejących, myślących obywateli. Były to czasy, kiedy zdawano sobie sprawę z tego, że proces edukacyjny musi przynosić swoje ziarno w odpowiednim czasie, czasy stanisławowskie to także okres budowania infrastruktury państwa np. mennicy, poczty, wówczas nabiera rozmachu wydawanie gazet i czasopism. Były to czasy, kiedy społeczeństwo uświadomiło sobie, że polityka jest w ich zasięgu, czasy, kiedy także coraz śmielej kobiety pojawiają się w przestrzeni publicznej i artykułują swoje postawy. To również zmiana stosunku do dziecka, a nawet moda na palenie tytoniu. Początek XIX wieku fascynuje pewnymi sposobami myślenia o świecie i polityce, doskonale werbalizowanymi przez myślicieli XIX-wiecznych, między innymi przez Alexisa de Tocqueville, francuskiego prawnika i pisarza politycznego.
M.B.: Dziękuję za rozmowę i życzę sukcesów.
