„Czasy się zmieniają i my zmieniamy się wraz z nimi”.

Prof. dr hab. Piotr Borek, Rektor Uniwersytetu Pedagogicznego w rozmowie z Mariuszem Blimelem.

Mariusz Blimel: Panie Rektorze, proszę powiedzieć: jakie są najważniejsze osiągnięcia Uniwersytetu Pedagogicznego? 

Prof. dr hab. Piotr Borek: Z każdym rokiem uczelnia się rozwija, poszerza ilość kierunków i ilość studentów. Wspieramy pracowników, rozwijamy infrastrukturę i dbamy szczególnie o naszych studentów. Warto podkreślić, że nasi absolwenci z łatwością odnajdują się na rynku pracy. 

Dla mnie jako rektora szczególnie ważne jest to, że w tych trudnych czasach jesteśmy uczelnią stabilną finansowo. Cieszy to, że mimo ostrej konkurencji zainteresowanie ofertą naszego uniwersytetu wzrasta z roku na rok – w ubiegłym roku chciało u nas studiować blisko 25 tys. nowych studentów, ostatecznie przyjęliśmy blisko 7,9 tys. osób. W nadchodzącym roku przygotowaliśmy ponad 10,5 tys. miejsc dla naszych przyszłych studentów.

M.B.: Proszę opisać, na czym polega unikatowość tego uniwersytetu?

P.B.: Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie jest uczelnią, która potrafi się zmieniać i  odważnie stawiać na nowości. Najlepiej obrazuje to nasza oferta studiów. Stale ją poszerzamy, ale i zmieniamy. To, co nie jest przyszłościowe lub cieszy się mniejszym zainteresowaniem jest ograniczane. Wprowadzamy jednak nowości, które są wyczekiwane, o czym świadczy m.in. zainteresowanie psychologią zwierząt, dziennikarstwem i ostatnio kryminalistyką. Od kiedy jestem rektorem przy każdej rekrutacji pojawiała się nowość, która stawał się hitem. Dziś oferujemy blisko 70 kierunków studiów – to jest bardzo szeroka oferta.

Skoro mowa o studentach, to dla nas nie są tylko numerami albumów. Opiekunowie lat i wykładowcy starają się być jak najbliżej naszych studentów. To właśnie z myślą o nich – mimo pokus, by jak inne uczelnie ograniczyć w związku z rosnącymi kosztami działalności funkcjonowanie stacjonarne – świadomie nie podjęliśmy tych działań, bo wiemy, że ten bezpośredni kontakt dla osób, które się u nas kształcą, jest bardzo ważny.

M.B.: Proszę opowiedzieć o działalności Uniwersytetu.

P.B.: Jako uniwersytet należymy do grupy najintensywniej rozwijających się uczelni w kraju. Jesteśmy uznanym ośrodkiem naukowo-badawczym i dydaktycznym. Posiadamy ugruntowaną pozycję w wielu dziedzinach aktywności akademickiej oraz pod względem jakości kształcenia na większości kierunków studiów, a także pod względem mobilności badawczej i dydaktycznej pracowników i studentów. W ostatnich latach nastąpiła gruntowna przebudowa struktury organizacyjnej uczelni, nasilenie aktywności badawczej i rozwoju kadry naukowo-dydaktycznej, a także znaczące rozszerzenie oferty edukacyjnej, urozmaicenie i modernizacja procesu dydaktycznego. Obecnie struktura badawczo-dydaktyczna uniwersytetu opiera się na pięciu Wydziałach: Nauk Humanistycznych, Nauk Ścisłych i Przyrodniczych, Nauk Społecznych, Pedagogiki i Psychologii, oraz Sztuki oraz na 19 instytutach.

M.B.: Jak się pan czuje z okazji rocznicy 250 lat od powstania Komisji Edukacji Narodowej? 

P.B.: Jesteśmy dumni, iż jako Uniwersytet Pedagogiczny nosimy imię tej zasłużonej w dziejach narodu i państwa instytucji. Komisja Edukacji Narodowej była pierwszą publiczną władzą oświatową. Zreformowała polskie szkolnictwo, wprowadziła model wychowania patriotyczno-obywatelskiego i szeroki program kształcenia w duchu idei oświecenia. Jej dzieło stało się wzorem dla Europy oraz inspiracją dla następnych pokoleń Polaków.

Z tej okazji w szczególny sposób poczuwamy się do uczczenia tej rocznicy. Jedną z form planowanych obchodów jubileuszowych będzie organizacja międzynarodowej konferencji naukowej w Krakowie 16–17 października 2023 roku. Celem konferencji będzie dyskusja nad polską oświatą w kategoriach: przeszłość, teraźniejszość, przyszłość. Dlatego zaproponowaliśmy kilka obszarów tematycznych obejmujących m.in. dzieło Komisji Edukacji Narodowej w recepcji kolejnych pokoleń, rolę edukacji w okresach przełomowych w dziejach państwa i narodu, czy edukację jako drogę do politycznej i moralnej odnowy narodu. Chcemy też zastanowić się nad modelami kształcenia nauczycieli w zmieniającej się rzeczywistości politycznej, społecznej i narodowej, przemianami modelu szkoły i nauczania, osiągnięciami polskiej dydaktyki, uwarunkowaniami rozwoju współczesnej edukacji, potrzebami i wyzwaniami edukacji w kontekście przyszłości oraz wkładem polskiej edukacji w europejski dorobek cywilizacyjny.

M.B.: Jaka jest historia Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie?

P.B.: Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie został powołany 11 maja 1946 r. jako Państwowa Wyższa Szkoła Pedagogiczna. W początkowym okresie przygotowywał nauczycieli szkół podstawowych; cykl kształcenia obejmował 3 lata i kończył się egzaminem dyplomowym. Od 1954 r. Uczelnia uzyskała status szkoły wyższej, w której studia trwały 4 lata, a absolwenci zdobywali pełne wykształcenie wyższe i dyplom magistra. Przemiany polityczne roku 1956 sprawiły, że Uczelnia otrzymała znaczną autonomię i po raz pierwszy dokonano wyboru Rektora, dotychczas mianowanego.

W 1959 r. Uczelnia otrzymała prawa nadawania stopnia naukowego doktora, a w 1967 r. prawo do przeprowadzania przewodów habilitacyjnych. W 1973 r. Wyższa Szkoła Pedagogiczna otrzymała zaszczytne imię Komisji Edukacji Narodowej. Rok 1989 rozpoczął okres przeobrażeń ustrojowych i społecznych, stawiając przed środowiskiem akademickim nowe zadania, polegające na wypracowaniu modelu kształcenia i funkcjonowania w warunkach pełnej samodzielności i samorządności.

20 listopada 2008 r. weszła w życie ustawa o nadaniu Uczelni nazwy Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.

M.B.: Jaka jest strategia rozwoju Uniwersytetu Pedagogicznego?

P.B.: Nasz strategia została przyjęta w grudniu br. na lata 2023-2030 z mottem „Czasy się zmieniają i my zmieniamy się wraz z nimi”. Chcemy nadal kształcić kadry i wdrażać rozwiązania programowe dla systemu edukacji w Polsce. 

Należy podkreślić, iż jesteśmy już dziś uczelnią prowadzącą badania naukowe na najwyższym poziomie. Plasujemy się wśród 20 najlepszych uczelni w Polsce. 

jednym z głównych celów w strategii rozwoju naszego uniwersytetu jest dbanie o rozwój sytemu zarządzania uczelnią, by sprostać wszystkim wyzwaniom w zakresie finansów, infrastruktury, kadr, czyli zabezpieczenie ciągłości działania uniwersytetu. 

 M.B.: Jaką inspirację znaczą misja i wizja  rozwoju Uniwersytetu Pedagogicznego?

Naszą misją, jako największej polskiej uczelni pedagogicznej, jest kształcenie nowoczesnej kadry dla gospodarki opartej na wiedzy, wyznaczanie trendów dynamicznie zmieniającego się rynku oraz kierunków rozwoju systemu edukacji w Polsce. Prowadzimy interdyscyplinarne badania naukowe wspierające rozwój naukowy oraz aktywnie współpracujemy z otoczeniem społeczno-gospodarczym. Nasz uniwersytet to wiodący ośrodek akademicki kształcący kadry oraz wdrażający rozwiązania programowe dla systemu edukacji w Polsce. Jesteśmy Uniwersytetem społecznie odpowiedzialnym i  sprawnie zarządzanym o stabilnej pozycji finansowej.

M.B.: Jakie są najważniejsze atuty Uczelni? 

P.B.: Do najważniejszych atutów naszej Uczelni należą szeroka oferta kierunków, oddani wykładowcy, dobre zaplecze infrastrukturalne, w które ciągle inwestujemy – ostatnio zakończyliśmy remont Auli i Audytorium, a kolejne nasze plany dotyczą budowy strzelnicy, oraz remontu fortu przy ul. Rydla. Jesteśmy Uniwersytetem, który bardzo dba o studentów – oferujemy im jedne z najwyższych w kraju stypendia oraz proponujemy różne programy wsparcia. M.in. organizujemy konkurs o „Grant Rektorski” dla kół naukowych, dzięki któremu mogą nasi studenci realizować własne projekty badawcze.

Wspieramy młodych naukowców – w ramach „Inicjatywy Doskonałości - Uczelnia Badawcza” już drugi rok otrzymają oni specjalne dodatki, wspieramy wyjazdy naukowe, udział w stażach, organizację badań. Około 90 osób rocznie korzysta z tych form.

 M.B.: Dlaczego warto studiować na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie? 

P.B.: Z wielu względów, albowiem stale rozwijamy ofertę, dbamy o najwyższą jakość kształcenia i nauki. Prowadzimy m.in. prace nad uruchomieniem kierunku cyberbezpieczeństwo we współpracy z Wojskową Akademią Techniczną w Warszawie. Z naszych badań wynika, że absolwenci zdecydowanie polecają studiowanie u nas. Absolwenci to nasi najlepsi ambasadorowie. Wspieramy także studentów w kontekście rozpoczęcia przez nich pracy zawodowej. Dla dla nas duża satysfakcja, że nasi studenci są chętnie poszukiwani na rynku.

M.B.: Jak badania naukowe przekładają się na rozwój i wzrost jakości kształcenia? 

P.B.: Prowadzimy w wielu dyscyplinach badania na najwyższym poziomie, współpracujemy z zagranicznymi uniwersytetami. Stawiamy na rozwój młodych pracowników nauki. Prężnie rozwijamy szkolę doktorską, która już dziś ma bardzo dobrą renomę i stanowi przepustkę do świata nauki. Rocznie na uniwersytecie odbywa się od 100 do 150 konferencji i seminariów – każda z nich to wkład w naukę i rozwój badań. Prężnie działa nasze Wydawnictwo Naukowe, dzięki któremu nasi pracownicy mogą publikować wyniki swoich badań. Wydajemy 27 czasopism naukowych, które także świadczą o potencjale naszej uczelni.

M.B.:Jaka wygląda oferta współpracy Uniwersytetu Pedagogicznego z otoczenim społeczno-gospodarczym, przemysłem i gospodarką? 

P.B.: To przede wszystkim prowadzenie badań, wdrożeń, analiz, organizowanie szkoleń i konferencji. Organizujemy od kilku lat Światowy Tydzień Przedsiębiorczości, w trakcie którego spotykają się akademicy, praktycy, politycy i samorządowcy. Współpracujemy m.in. z Zakładami Mechanicznymi Tarnów, Lufthansa Group Business Services, Małopolską Organizacją Turystyczną, Krakowskim Parkiem Technologicznym i licznymi samorządami. Łącznie realizujemy kilkadziesiąt umów współpracy.

M.B.: Jak wygląda współpraca z otoczeniem społeczno-gospodarczy, z przemysłem?  Proszę podać przykłady współpracy i partnerstwa gospodarczego. 

P.B.: Rozwijamy współprace z samorządami – w formie umów lub stałej współpracy w zakresie m.in. publikacji, organizacji wydarzeń, prowadzenia badań, wspierania lokalnych inicjatyw – m.in. dotyczy to Zatora, Spytkowic i Ciężkowic.

Otworzyliśmy nowoczesne Laboratorium Badań Neuropsychologicznych i Psychofizjologicznych – które prowadzi zaawansowane badania w zakresie procesów poznawczych i emocjonalnych u dzieci i młodzieży – to ważna część działalności naukowej, która może być też realizowana na zlecenie podmiotów zewnętrznych, np. szkół, instytucji, samorządów, administracji. 

Rektor Uniwersytetu Pedagogicznego

prof. dr hab. Piotr Borek 

Katedra Literatury Dawnej i Edytorstwa

1995 – mgr filologii polskiej w UP Kraków; 2000 doktorat i 2006 habilitacja w UP Kraków; 2012 tytuł profesora nauk humanistycznych; od 1995 pracownik naukowo-dydaktyczny UP w Krakowie, Wydział Humanistyczny, Instytut Filologii Polskiej; 2009 – 2016 dyrektor IFP, 2017 – 2019 dziekan Wydziału Filologicznego, a w l. 2019-2020 po zmianie struktury uczelni dziekan Wydziału Humanistycznego, od r. 2020 rektor UP. W l. 2004 – 2016 kierownik jedynych w Polsce studiów podyplomowych z zakresu romologii Romowie w Polsce – historia, prawo, kultura, stereotypy etniczne.

2014 – 2018 członek Komitetu Nauk o Literaturze PAN; sekretarz, obecnie z-ca przewodniczącego Komisji Historycznoliterackiej PAN Oddział Kraków; członek Komisji Słowianoznawczej PAN Oddział Kraków; członek Komisji Wschodnioeuropejskiej PAU; redaktor naczelny czasopism: „Studia Historicolitteraria”, „Rocznik Przemyski. Literatura i Język”, członek komitetów redakcyjnych oraz kolegiów recenzyjnych kilku czasopism polskich i zagranicznych. Główne zainteresowania naukowo-badawcze to: literatura staropolska, edytorstwo tekstów dawnych, problematyka etniczna, piśmiennictwo okolicznościowe do końca XVIII wieku, testamentologia, epika historyczna.

Kierował kilkoma projektami naukowymi finansowanymi przez NPRH i NCN oraz dydaktycznymi przez MSWiA; wypromował 7 doktorów, recenzował kilkanaście prac doktorskich, kilkanaście rozpraw habilitacyjnych, kilka wniosków o tytuł profesora, a ponadto sporządzał superrecenzje profesorskie dla Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów; brał czynny udział w licznych konferencjach międzynarodowych i krajowych, organizował kilka cyklicznych konferencji; prowadził  gościnne wykłady w Czerniowcach, Kijowie, Lwowie, Moskwie, Ostrawie, Wielkim Tyrnowie, Wilnie.

Pełnione funkcje:

• red. nacz. „Studia Historicolitteraria”,
• red. nacz. „Rocznik Przemyski. Literatura i Język”

Najważniejsze publikacje naukowe:

Książki autorskie:

• Ukraina w staropolskich diariuszach i pamiętnikach. Bohaterowie, fortece, tradycja, Kraków 2001;
• Szlakami dawnej Ukrainy. Studia staropolskie, Kraków 2002;
• Od Piławiec do Humania. Studia staropolskie, Kraków 2005;  
• W służbie Klio. Studia o barokowych pisarzach „minorum gentium”, Kraków 2011;
• „Przyszłym czasom swej sławy gotować poprawce”. Studia o literaturze i piśmiennictwie wieków dawnych, Kraków 2015.

Udział w konferencjach krajowych i  zagranicznych z referatem (wybór):

• Epistolografia w dawnej Rzeczypospolitej IV (20-21 X 2016; UP Kraków);
• Rzeczpospolita – Wiedeń – Europa. Jan III Sobieski: polityk, wódz, mąż stanu (w dniach 5-6 września 2016; UJ);
• II międzynarodowa konferencja naukowa Tradycja i nowoczesność. Język i literatura Słowian Wschodnich, Kraków 20 – 21 kwietnia 2017 r.,
• Podkarpacie literackie na przestrzeni wieków (Rzeszów-Przemyśl, 24-26 IV 2018, Uniwersytet Rzeszowski),
• Buduję dom od dymu z komina…” Twórczość literacka Adama Ziemianina – słowa, dźwięki, obrazy (UP Kraków, 21 V 2018, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie),
• Obraz miasta na ziemiach polskich w epoce przedrozbiorowej (Toruń, 8-9 VI 2018, Komitet Nauk Historycznych PAN, UMK w Toruniu),
• Testamenty i fundacje mieszczańskie w XIII-XVIII w. (UP Kraków, 25-26 VI 2019);
• Jerzy Harasymowicz – poeta Krakowa, poeta Karpat. Próba nowego odczytania (UP Kraków, 29-30 XI 2019).

Odznaczenia i nagrody:

• Medal KEN
• Odznaka Honoris Gratia
• Medal im. Zygmunta Glogera
• Srebrny Krzyż Zasługi

(Fot. Marcin Kania)